جمهورى اسلامى به دلایل عدیدهاى که به برخى از آنها در زیر اشاره خواهد شد، زمینهها و شرایط لازم را براى کسب قدرت معنوى و ارتقاى نصاب محبوبیت خود در میان کشورهاى منطقه فراهم ساخته است و به برخى از سیاستها و خط مشىهاى سادهانگارانه وناسنجیدهاى که به ویژه در سالهاى اولیه پیروزى انقلاب به سردى روابط و کاهش اعتبار بینالمللى او به ویژه در منطقه منجر شده بود؛ تدریجاً پایان داده است. دیپلماسى فعال کشور در چند سال اخیر به اتخاذ، احیا و تثبیت سیاستهاى خاصى دامن زده است که مجموعاً به خروج کشور از انزوا و تصویرسازى مثبت از آن در افکار عمومى بین المللى و زدودن برخى ابهامات و در یک کلام کسب هژمونى فرهنگى کمک شایان کرده است. برخى از این سیاستها عبارتند از:
تلاش در جهت:
- کسب موقعیت برتر به عنوان بزرگترین کشور منطقه، با پیشینه و غناى تاریخى کهن و موقعیت استراتژیک
- اتحاد سیاسى، اقتصادى و فرهنگى جهان اسلام .
- تشنجزدایى و پیشبرد صلح و امنیت در سطح منطقه و جهان.
- ایجاد درهمآمیختگىهاى فرهنگى، اقتصادى و دینى وسیع با بسیارى از کشورهاى منطقه.
- حسن همجوارى با همسایگان و ارتقاى اعتماد فی مابین از طریق اجراى اقدامات اعتمادساز.
- اعلام خاورمیانه به عنوان منطقهاى عارى از سلاحهاى کشتار جمعى.
- تحرک دیپلماتیک و حضور موفق در مجامع بین المللى.
- التزام عملى به رعایت معاهدات و پیمانهاى بین المللى.
- حل و فصل مسالمتآمیز بحرانهاى منطقهاى و بین المللى.
- محکومیت مستمر اسرائیل به عنوان کانون شرارت در منطقه.
- احقاق حقوق ملت مظلوم فلسطین.
- نفى جهانى ذهنیت جنگ سرد و دشمن سازى توهمى.
- مشارکت فعال در اعطاى کمکهاى بشردوستانه به جامعه بینالملل.
- فعالیت دیپلماتیک گسترده در جهان اسلام در دوره ریاست کنفرانس اسلامى (اجلاس هشتم).
- شکلگیرى و فعالیت سازمان همکارى اقتصادى (اکو).
- مبارزه با کشت، تولید، توزیع و ترانزیت مواد مخدر.
- مبارزه جدى با تروریسم .
- قطع رابطه با رژیم آپارتاید (افریقاى جنوبى)به عنوان یک افتخار تاریخى در سالهاى اولیه بعد از پیروزى انقلاب
- مخالفت صریح با حضور نیروهاى خارجى در منطقه.
- زمینهسازى براى اجراى اعلامیه جهانى حقوق بشر اسلامى.
- اتخاذ تدابیر عینى در جهت رفع تنشها و بحرانها همچون بحران بوسنى، آسیاى مرکزى، قفقاز، افغانستان و عراق.
- مخالفت با جریانات افراطى و بنیادگرایانه در جهان اسلام.
- صدور فیلمهاى داراى محتواى غنى فرهنگى و تلاش در جهت گسترش زبان فارسى.
- کمکهاى اقتصادى به برخى از کشورهاى فقیر منطقه و جهان اسلام.
- مشارکت فعال در احیاى سنت حج ابراهیمى و کسب وجهه به ویژه در میان تودههاى مسلمان.
- تحرک جدى در برخورد با اهانتهاى دشمنان به اسلام همچون قضیه سلمان رشدى.
لازم به ذکر است که جمهورى اسلامى به دلیل طرح برخى اتهامات به ویژه از سوى امریکا همچون: تلاش براى صدور انقلاب اسلامى به سایر کشورهاى اسلامى، حمایت از جریانات افراطى و تندروانه، حمایت از تروریسم، دشمنى قاطع با اسرائیل، نقض حقوق بشر، حمایت جدى از حزب اللَّه و انتفاضه ملت فلسطین، تلاش براى دستیابى به سلاح اتمى، دامن زدن به برخى اختلافات تاریخى میان مسلمین، انتقامگیرى به خاطر جنگ هشت ساله با عراق به ویژه از کشورهاى کمک کننده به عراق، مالکیت عدوانى بر جزایر سهگانه مورد ادعاى امارات، تلاش در جهت احراز رهبرى جهان اسلام، نامشروع نمایاندن برخى حاکمیتهاى موجود در جهان اسلام، تلاش در جهت تضعیف موقعیت امریکا در منطقه و مسایلى از این دست؛ همواره در تحقق این هدف؛ یعنى کسب و ارتقاى قدرت و اعتبار معنوى با مشکلات و موانع جدى مواجه بوده است و در این راه هزینههاى سنگینى متحمل شده است. اما روند موفقیت کشور در کسب این مهم همواره صعودى بوده است.
